No marco do Encontro de Familias Acolledoras de Cruz Vermella en Galicia, tivemos a oportunidade de conversar con Rocío García, representante da Asociación Galega de Atención Temperá, quen compartiu a súa experiencia e coñecementos sobre a atención temperá: un servizo esencial para nenos e nenas de 0 a 6 anos que presentan trastornos do desenvolvemento ou están en risco de padecelos. Rocío forma parte desde hai 20 anos dun destes equipos multiprofesionales, composto por especialistas en psicoloxía, logopedia, pedagoxía, terapia ocupacional, fisioterapia e enfermería, que traballan incansablemente para apoiar tanto aos nenos e nenas como ás súas familias.
A Asociación, composta por 120 profesionais, ten como obxectivos principais dar visibilidade á atención temperá, loitar pola súa gratuidade, formar e apoiar aos/as profesionais e crear unha rede galega de atención temperá.
Rocío lembrou que os primeiros centros de atención temperá en Galicia xurdiron entre 1998 e 2000 en localidades como Noia e Verín. Desde entón, o mapa de servizos evolucionou significativamente. «A partir de 2018, grazas ás subvencións da Xunta de Galicia, os servizos expandíronse a nivel comunitario, achegándose máis ás familias e reducindo a necesidade de desprazamentos a hospitais», explicou.
Hoxe en día, Galicia conta con 41 servizos comunitarios de atención temperá, cunha cobertura case completa na provincia da Coruña e un crecemento notable en Lugo. «Cada vez máis, os poderes políticos están a darse conta da importancia de que os menores de cero a seis anos estean atendidos o máis próximo ao seu domicilio», engadiu.
A importancia da Atención Temperá
Intervir na primeira infancia é crucial para o desenvolvemento dos nenos e nenas, xa que é o momento de maior flexibilidade a nivel de aprendizaxe.
Os trastornos da linguaxe representan case o 50% dos casos atendidos, seguidos por trastornos conductuales e emocionais, e trastornos do espectro autista. Outros trastornos menos frecuentes inclúen parálise cerebral, síndrome de Down e síndromes xenéticas menos coñecidos.
Particularidades de menores en acollida
Algúns bebés, nenos e nenas que chegan a un acollemento familiar poden presentar factores de risco desde a xestación, como problemas de saúde mental na nai, consumo de substancias ou situacións de #estrés. Estes factores poden afectar o desenvolvemento do bebé desde o inicio, e é crucial abordalos de maneira temperá. Rocío García explicou que «cando un neno/para entra dentro do proceso de acollida, vemos que xa parte dunha realidade de risco desde o momento da xestación».
Ademais, os primeiros anos de vida nestes casos poden estar marcados pola falta de apego e vínculos cunha persoa adulta de referencia, o que pode afectar o seu desenvolvemento emocional. «Son nenos/as que a nivel emocional fáltalles ese contacto, esa caricia, eses mimos”, engadiu Rocío.
Desde a atención temperá tamén se pode apoiar ás familias de acollida para manexar estes desafíos. «É moi importante en atención temperá non só atender ao neno/a, senón tamén aos pais e nais de acollida e á contorna familiar», subliñou Rocío. Este apoio inclúe entender e manexar as características e necesidades específicas do/a menor, así como proporcionar unha contorna segura e estable que facilite a súa adaptación e desenvolvemento.
Rocío tamén destacou que «As familias de acollida teñen uns valores e unha humanidade destacada. A súa implicación é moito maior, e iso é fundamental para o desenvolvemento do neno/a», comentou. O traballo conxunto entre familia e profesionais permite abordar de maneira integral as necesidades do neno/a e ofrecerlle as mellores oportunidades para o seu crecemento e benestar.
Procedemento para acceder á Atención Temperá
As familias poden solicitar unha valoración a través de pediatría, quen derivará ao neno/á o servizo de atención temperá. A intervención inclúe traballo co neno/a, a familia e a contorna escolar. Rocío salientou a importancia da colaboración entre familias e profesionais para lograr avances significativos no desenvolvemento dos/as menores.
Se estás a considerar ser unha familia acolledora, lembra que o teu apoio pode proporcionar unha contorna segura e enriquecedora para un neno ou nena en situación de vulnerabilidade. «O feito de poder darlle xa unha contorna segura, unha contorna de calidade, o darlle amor… é o mellor momento porque é cando o neno/nena está espertando á vida«, concluíu Rocío.
